یادداشتی بر اجرای نمایش «آنکه گفت آری آنکه گفت نه» به کارگردانی هومن رهنمون

به گزارش سایت صحنه؛حبیب اله دانش کارگردان تئاتر در یادداشتی نمایش «آنکه گفت آری، آنکه گفت نه» را مورد نقد قرار داد.

وی در یادداشت خود نوشت: برتولت برشت به هنر متعهد باور داشت، هنرمندان را در برابر جامعه مسئول می‌دانست و اعتقاد داشت که هنر تنها برای سرگرمی نیست، بلکه باید به جامعه خدمت کند و به ویژه زحمتکشان را که به حقوق خود آشنا نیستند، به فکر وا دارد.  تلاش‌های اولیه‌ی برشت برای یافتن راه‌های نو به «تئاتر آموزشی» ختم شد.

تئاتر آموزشی، تئاتری است که در آن به هنرجویان کمک می شود تا ضمن آشنا شدن با فنون تئاتر، بازیگران آن به نوعی خودباوری در خلق یک اثر نمایشی برسند. نکته حائز اهمیت در این نوع تئاتر، رشد و توسعه خلاقیت های فردی؛ همزیستی و تلاش و کوشش تجربه در زیست جمعی و بهبود بخشیدن به تعاملات اجتماعی، پرورش زیبایی شناسی برای اعضای گروه است.

از همین رو برشت در تئاترهای آموزشی اش با استفاده از همکاری موزیسین های چون کورت وایل، پاول دساو و هانس ایزلر نمایشنامه هایی برای بازیگری مردم عامی نوشت که متن آنها را آگاهانه ساده نوشته بود. هدف برشت این بود که مردم عادی در اثر بازی کردن در این نمایش ها با موضوعاتی که در آنها مطرح می شوند، درگیر شوند و از طریق این فن زیبایی شناسی _تئاتر_آموزش های لازم برای زیستِ خردمندانه و آگاهانه را،  خود بیاموزند. به عبارتی در تئاتر آموزشی برشت، بازی و موسیقی دسته جمعی می‌تواند نابازیگران را تعلیم و توانایی‌هاشان را پرورش دهد تا بتوانند به حقوق خود به مثابه انسان وقوف یابند.

موضوع اکثر نمایش‌های آموزشی برشت تضاد میان فرد و جامعه است و پرسش اساسی او هم در قبال تعهد و عدم تعهد به خواسته های فرد در برابر انتظارات جمع است. برشت  در مقام نویسنده، همچون آموزگاری است که با مغز خواننده و بیننده‌اش کار دارد، ظهور می‌کند و تمام همت خود را صرف ایجاد رابطه‌ی عقلانی با تماشاگر می‌سازد و اگر چنین ماهرانه از شیوه‌های متنوع نمایشی - نظیر آواز و سرودخوانی - بهره می‌جوید، صرفاً بدین علت است که بتواند داروی تلخ حقیقت را با چاشنی شیرینی به‌ ما بخوراند. نمایش«آنکه گفت آری آنکه گفت نه» جزو نمایش‌های آموزشی برشت محسوب می‌شود که این موضوعیت را چنان عریان مطرح می‌کند که گویی شعار گونه است اما برشت، برشت است و می داند از پس این همه شعار چگونه بایست شعور تولید کرد.  

اجرای نمایش «آنکه گفت آری آنکه گفت نه» محصول یک دوره آموزشی یک ساله‌ی انجمن نمایش شهرستان‌های تهران است که توسط هومن رهنمون به عنوان مدرس- کارگردان با جمعی از جوانان و نوجوانان دو شهرستان دماوند و شهریار در تیر ماه 97 در تماشاخانه مهر حوزه هنری تهران اجرا می‌رود.

این نمایش علاوه بر اینکه توانسته تعداد زیادی از علاقمندان به تئاتر را در میان جوانان و نوجوانان این دو شهرستان با هم آشنا کند از جمله کارهای بی ادعا و بدون «سلبریتی» این روزهای تئاتر تهران است که به حق هم به خاستگاه های تئاتر مردمی برشت بسیار نزدیک است.

هومن رهنمون در مقام یک مدرس تلاش کرده، جان کلام سخن برشت را در تک تک اذهان هنرآموزانش ثبت کند. آنها همزمان با آموزش و بکارگیری فنون زیبایی شناسی تئاتر و آوازهای دسته جمعی «اپرت گونه»، به مفاهیمی چون تلاش و کار گروهی، در خدمت اهداف گروه بودن، همزیستی در یک گروه و ... دست یابند.

هومن رهنمون می‌کوشد با ضرب‌آهنگ مناسب و نسبتاً‌ تند، متن را بازآفرینی کند. طراحی صحنه موجز و طراحی حرکات، موسیقی، ریتم، سرود خوانی اشعار توسط بازیگران، ‌نورپردازی تخت و ساده از جمله عناصری است که باعث تأثیر گذاری بر مخاطبش می‌شود. در واقع آنچه که سبب شده تا تماشاگر در این اجرا، با همراهی بیشتر، داستان نمایش را دنبال کند فقط تعلیق موجود در قصه نمایشنامه نیست بلکه جمیع عناصری که به آن اشاره شد و طنز‌پردازی‌های بجا و موجز و  همراهی گروه موزیک خلاق سبب می شود که در بسیاری از لحظات، مخاطب با نمایش همراهی و مشارکت کند.

انتهای پیام/